Mechanizm działania kompasu jest raczej powszechnie znany – zwraca się uwagę na igłę magnetyczną, która zawsze pokazuje północ. Dzieje się tak dlatego, że istnieją bieguny magnetyczne Ziemi, czyli miejsca, w których linie pola magnetycznego są ułożone prostopadle do powierzchni planety. Co ciekawe nie są one tożsame z biegunami geograficznymi i mogą zmieniać swoje położenie.
Północ bardziej na wschód albo na zachód:
Dewiacją kompasu nazywa się kąt pomiędzy kierunkiem północy magnetycznej i północy kompasowej. Podaję się ją w stopniach i wyznacza dla każdego kompasu z osobna. Może być:
- dodatnią – nazywamy taką sytuację, w której kierunek północy kompasowej zostanie odchylony na wschód (czyli na prawo) od kierunku północy magnetycznej;
- ujemną – analogicznie, kiedy odchylenie jest na zachód (czyli na lewo).
Co powoduje dewiację kompasu?
Oczywiście odpowiedź jest prosta: pola magnetyczne, a raczej jego zakłócenia. Wszystkie przedmioty, które indukują swoje własne fale elektromagnetyczne i znajdują się w pobliżu kompasu, na przykład silnik albo metalowy kadłub statku są przyczyną dewiacji kompasu. Co ciekawsze, może ona ulec zmianie, chociażby na skutek wymiany metalowego elementu wyposażenia albo kolizji jachtów. Dlatego idealnie byłoby, gdyby była sprawdzana przed każdym rejsem, w praktyce jednak zaleca się, by robić to przynajmniej raz w roku.